Trong cuốn sách “Những kẻ xuất chúng”, tác giả Malcom Gladwell đã đưa ra quy tắc 10.000 giờ với nội dung rằng: những người ngự trên đỉnh cao không chỉ làm việc chăm chỉ mà chăm chỉ hơn rất nhiều so với người bình thường. 10.000 giờ luyện tập chính là đòi hỏi bắt buộc để đạt tới cấp độ tinh thông trong bất lỳ lĩnh vực nào. Một lần nữa ta lại bắt gặp sự tương đồng về quan điểm trong cuốn sách này. Phần lớn xã hội ngày nay đã thấm nhuần kiểu “tâm lý thang máy” – kiểu tâm lý nói với người ta rằng để có được điều mình muốn không nhất thiết phải tốn quá nhiều công sức và lúc nào cũng có lối tắt trong công việc lẫn đời sống hàng ngày, ví như những người béo phì thay vì thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục thì họ lại tìm đến các mẹo như “giảm cân chỉ với 4 phút mỗi ngày” hay tìm mua những máy giảm cân hiện đại. Tác giả của cuốn sách – Rory Vaden chỉ ra rằng “người thành công bao giờ cũng phải làm những điều họ không thích để đến được nơi họ muốn”. Thành công không đơn giản, thành công không chớp nhoáng. Thế nên để thành công, ta phải làm những điều không dễ mà những người tầm thường không làm. Thành công có nghĩa là ta phải rèn luyện ý chí để ép bản thân mình làm những điều mình không thích. Thành công không chớp nhoáng nói về kỉ luật của bản thân – khả năng hành động bất chấp cảm xúc, tình hình tài chính hay sức khỏe.
Tác giả đã đưa ra 7 quy tắc dùng kỉ luật bản thân để giải phóng tiềm năng:
Quy tắc 1. Hi sinh – nguyên tắc mâu thuẫn. Trong cuộc sống ta luôn phải đưa ra những quyết định “mình có nên mua món đồ đó hay để dành tiền cho những lúc khó khăn?” “Nên giành thời gian cuối tuần cho học Ngoại ngữ hay đi ăn uống với bạn bè?”…. Có hàng nghìn những tình huống tương tự như vậy trong cuộc sống hàng ngày nhưng quá trình lựa chọn thì luôn giống nhau. Khi đưa ra quyết định, có hai loại tiêu chuẩn đối nghịch ảnh hưởng đến suy nghĩ của ta. Một phần bộ não xử lý những cảm xúc và ý muốn, khuyến khích ta lựa chọn dựa trên sở thích. Phần kia phụ trách việc phân tích, đánh giá xem cái gì là hợp lý và âm thầm nhắc nhở ta phải suy nghĩ logic. Hai xung lực này luôn mâu thuẫn, xô kéo về hai hướng ngược nhau. Xu hướng của con người là lựa chọn dựa vào những yếu tố tác động rõ rệt ngay lúc đó. Xét trong ngắn hạn, cảm xúc, rung động và ý thích hầu như luôn thắng lý trí – đó là lý do khiến người ta – phần lớn lựa chọn vào những cảm xúc và rung động. Tuy nhiên những lựa chọn dễ dàng trong ngắn hạn lại thường mâu thuẫn với những điều giúp cuộc sống suôn sẻ về lâu dài. Những người thành công luôn biết rằng lựa chọn dựa vào ý thích là lối tắt giả khiến ta phải vất vả hơn ở cuối con đường và học cũng biết rằng tạo nên một cuộc sống dễ dàng về lâu dài đòi hỏi phải chấp nhận những khó khăn trước mắt. Nhưng chân lý mà những người thành công nhận ra, trong khi rất nhiều người không hay biết là những vất vả này chỉ kéo dài trong một thời gian ngắn mà thôi. Không phải tất cả những người thành công sinh ra có những tố chất đặc biệt mà chúng ta không có. Sự khác biệt nằm ở chính những tiêu chuẩn đề ra khi lựa chọn, trong khi phần lớn mọi người lựa chọn vào những thôi thúc nhất thời, người thành công sẵn sàng hi sinh vì họ quyết định dựa trên logic lâu dài.
Quy tắc 2. Cam kết – nguyên tắc tăng cường. Nguyên tắc này chỉ ra rằng khi ta đầu tư càng nhiều vào cái gì thì ta để khả năng để nó thất bại càng ít đi. Cam kết chính là việc ta lựa chọn giữa hai thái độ “tôi chưa chắc chắn lắm” và “tôi sẽ theo đến cùng” hay đặt câu hỏi “làm thế nào” thay vì câu hỏi “có nên không” . Một phần rất thú vị của trí não con người là khi ta hỏi “làm thế nào” sự sáng tạo trong ta cũng được kích hoạt. Nói một cách khác, khi ta chủ động hỏi “làm thế nào” thay vì lúc nào cũng trăn trở mãi câu hỏi “có nên không”, tiềm thức của ta được thôi thúc, ta sẽ trả lời được những câu hỏi “làm thế nào” đó và sẽ đạt được những thành tựu nhiều hơn ta nghĩ. Như triết gia Patanjali đã nói “tâm trí người vượt qua mọi giới hạn; tâm thức người mở rộng về mọi hướng….Những xung lực, bản thể và tài năng vốn ngủ quên bỗng sống dậy và người sẽ khám phá ra mình tuyệt vời hơn người vẫn tưởng rất nhiều”.
Quy tắc 3. Tập trung – nguyên tắc khuếch đại. Nguyên tắc khuếch đại Sự tập trung đơn giản nói về một trong những sự thật quan trọng của cuộc sống: Tập trung là sức mạnh. Một bước quan trọng để nâng cao kỉ luật của bản thân là nâng cao khả năng tập trung. Có 3 loại trì hoãn cơ bản. Loại đầu tiên, Trì hoãn cổ điển là chủ tâm làm đình trệ những việc ta biết mình cần phải làm. Loại thứ hai là Lảng tránh có tính sáng tạọ – một hành động vô thức lấp đấy ngày làm việc của mình bằng những việc lặt vặt (tán chuyện, lướt web…), nhưng cuối cùng chẳng đạt được thành quả gì vào cuối ngày. Loại thứ ba là Ưu tiên loãng – biến việc khẩn cấp thành những việc quan trọng, thay vì những việc cần làm ta bị mắc vào những thứ ưu tiên sát nút nhất. Để đạt được độ tập trung cần thiết trước hết ta phải học cách tập trung từ suy nghĩ bởi chỉ khi làm chủ được trí óc ta mới có thể làm chủ được cơ thể (lời nói và hành động). Các nhà khoa học chỉ ra rằng trí não của con người hoạt động nhanh gấp bảy lần tốc độ nói. Trong tâm trí bạn luôn tồn tại “inner voice”, mình sẽ tạm ký hiệu là Mr.T. Mr.T sẽ phát cuồng lên như những khi mọi thứ không thuận buồm xuôi gió, khi có những thử thách mới. Hầu hết những người thành công trên thế giới đều đồng ý rằng cách tốt nhất để điều khiển Mr.T là học cách tự trò chuyện với bản thân một cách tích cực. Nếu bạn cứ nói to lên “tôi có thể làm được, tôi sẽ làm, tôi làm được” thì Mr.T không thể chen ngang vào những suy nghĩ tiêu cực trong đầu bạn. Sử dụng khẳng định tích cực có thể thay đổi cảm xúc trong bạn. Nếu bạn do dự, hãy dùng từ ngữ để ngay lập tức vẽ ra những viễn cảnh. Nếu bạn tự ti, hãy phát biểu mạnh dạn lên. Sau khi đã có những suy nghĩ tích cực, hãy biến những lời tuyên bố, mục tiêu và khả năng của bạn thành VAST – mô tả mục tiêu bằng những từ ngữ hấp dẫn với tất cả các giác quan: Thị giác, Thính giác, Khứu giác, Xúc giác (Visual, Auditory, Smell, Touch). Kế tiếp, tạo một Bảng tầm nhìn. Tại bảng này bạn thu thập tranh ảnh từ Internet, tạp chí hay bất kỳ nơi nào thể hiện tất cả những điều bạn hi vọng thực hiện được trong đời. Cách này nghe có vẻ “sến” nhưng nó sẽ giúp bạn nhanh chóng nhắc nhở bản thân vể những thứ mình muốn và nhìn vào đó để thúc đẩy mình. Đây không phải lần đầu mình biết đến khái niệm Bảng tầm nhìn, tác giả cuốn Sức mạnh của sự tập trung cũng đã nhắc đến về khái niệm này 🙂
Quy tắc 4. Toàn tâm toàn ý. Toàn tâm toàn ý thực hiện mục tiêu của mình. Để làm được điều này hãy nói hoặc viết ra ý tưởng, suy nghĩ của mình. Những ý tưởng khi được viết hoặc nói ra, chúng tồn tại và có khả năng định hình thế giới quanh ta.
Quy tắc 5. Lên lịch – Nguyên tắc Thu hoạch. Nguyên tắc này chỉ ra cách quản lý thời gian trong việc thực hiện mục tiêu của bạn. Tác giả định nghĩa khá hay về khái niệm “cân bằng”. Theo tác giả, “cân bằng” không có nghĩa chia thời gian bằng nhau cho các hoạt động bằng nhau. Cân bằng là dành thời gian thích hợp cho những ưu tiên quan trọng. Thay vì đặt câu hỏi “Mình có đủ thời gian làm việc này không” thì nên đặt câu hỏi “khi nào là thời điểm tốt nhất để tập trung vào hoạt động này”. Cuộc đời mỗi người có rất nhiều mùa: mùa học tập, mùa tình yêu, mùa tăng trưởng, mùa hạnh phúc, mùa khổ đau… Mỗi mùa có khi kéo dài vài năm và cũng có khi chỉ kéo dài vài phút. Ta nên hỏi “Ta đang ở trong mùa nào để hoàn thành những hoạt động đi kèm với nó và cần làm gì để thu hoạch tối đa cho vụ mùa này”. Ví dụ bạn đang ở trong mùa làm việc vất vả thì không thể đi kèm với sửa chữa nhà cửa. Lập thời gian biểu cho từng tuần theo giờ là cách tốt nhất để bạn nhanh chóng hình thành thói quen làm việc và đạt được hiệu suất cao trong công việc.
Quy tắc 6. Niềm tin – Nguyên tắc góc nhìn. Để cải thiện kỉ luật của bản thân, để thay đổi hành vi, hãy thay đổi góc nhìn. Nếu có góc nhìn đủ rộng , tất cả những thành công và thất bại của chúng ta đều thu lại đúng kích cỡ thực sự của chúng. Trong một ngày nào đó, thực sự bạn phải chịu đựng khó khăn, thấy thất bại cay đắng nếu bạn chỉ nhìn góc nhìn nhỏ hẹp của ngày hôm đó nhưng giả sử bạn vào cuộc đời của mỗi người là 1/365 của 80 năm với 80 năm là tuổi thọ trung bình của một người thì những thất bại cay đắng, khó khăn bạn chịu đựng chỉ là hạt bụi nhỏ trên thước đo của cuộc đời. Nếu ta của đủ niềm tin rằng có một tương lai đang đón đợi và ta chuẩn bị sẵn sàng cho nó thì ta cũng có một cơ sở cho một tầm nhìn thích hợp với những vấn đề và sự rắc rối của ngày hôm nay. Chiều sâu niềm tin quyết định độ rộng của góc nhìn, độ rộng của góc nhìn quyết định tầm vóc của vấn đề: Xét trong ngày hôm nay thử thách là một khó khăn lớn; xét trong cả cuộc đời, thử thách là khó khăn nhỏ; xét trong vĩnh hằng, một thử thách chẳng là gì cả. Đôi khi đưa ra những lựa chọn và quyết định sai là do bạn thiếu tầm nhìn và niềm tin. Mở rộng tầm nhìn, lùi lại một bước để nhìn toàn cảnh cuộc đời sẽ khiến ta đưa ra những quyết định khiến mình hạnh phúc dài lâu.
Quy tắc 7. Hành động. Có ba điều kìm giữ bạn ngừng hành động: sợ hãi “tôi sợ làm điều này”; đòi hỏi “tôi chẳng việc gì phải làm điều này”; cầu toàn “tôi sẽ không thử làm nếu tôi không thể làm hoàn hảo”. Để xóa bỏ những điều kìm giữ bản thân ngừng hành động, bạn nên lập hệ thống 360 độ trách nhiệm tức là bạn cần có trách nhiệm trong ít nhất 4 mối quan hệ dưới đây:
– Người giám sát: Cấp trên hoặc người hướng dẫn rất được trọng vọng
– Người cấp dưới: Một nhân viên hoặc người được hướng dẫn
– Người bạn có ý nghĩa: Người bạn đời, thành viên gia đình, đồng nghiệp, bạn thân hoặc một người bạn chí cốt
– Người ủng hộ bạn
Nhìn lại 7 quy tắc tác giả truyền tại cũng chỉ để tóm lại 1 từ: Kỉ luật. Không phải ta không biết cách lập kế hoạch, quản lý thời gian mà là ta không quản lý được chính mình. Nếu ai trong chúng ta rèn luyện được tính kỉ luật với bản thân thì đồng nghĩa bạn đã hình thành cho mình tư duy của người thành công